maandag 8 juli 2013

Het beroep Rustmeester

Tijdens het sneupen in de Tresoar database naar mensen die in vroeger eeuwen iets met of in
Rusland deden vond ik een vermelding van het beroep Rustmeester. Nooit van gehoord. Het leek me wel een relaxed beroep, zeker zo bij aanvang van de zomervakantie. Zou het iemand zijn die meester is van en over de rust? De rust zelve?
Dokkum, dopen, doopjaar 1650. Gedoopt op 1 mei 1650 in Dokkum. Dopeling: Geertie, dochter. Vader: Jan Jelles, rustmeester. Daar worden we niet veel wijzer van.

Dit geeft al meer context:
Dokkum, dopen, doopjaar 1687 Gedoopt op 25 maart 1687 in Dokkum Dopeling: Antje, dochter. Vader: Goslingh, rustmeester van capitein Sanderen.

Het zal dus iets te maken hebben met het leger. Dokkum was immers in de 17e en 18e eeuw een vestingstad met een regiment van het leger. Blijkbaar kwamen de rustmeesters vaak over van andere plaatsen:

Dokkum, huwelijken 1608 Vermelding: Bevestiging huwelijk op 3 december 1608 Bruidegom: Haring Cornelis afkomstig van Rijp. Bruid: Doed Gerryts Opmerking : hij is rustmeester

Dokkum, huwelijken 1667 Vermelding: Derde proclamatie op 16 juni 1667 Bruidegom: Joost Borman afkomstig van Leeuwarden. Bruid: Nieske Luitiens afkomstig van Dokkum Opmerking : rustmeester

Dokkum, huwelijken 1669 Vermelding: Bevestiging huwelijk op 29 augustus 1669 Bruidegom: Hans Jurgens Steen afkomstig van Herbergen (Herborn). Bruid: Josina van Honten afkomstig van Wesel Opmerking : rustmeester

Dokkum, huwelijken 1671 Vermelding: Derde proclamatie op 21 mei 1671 Bruidegom: Hendrik ten Bergh afkomstig van Doesburg. Bruid: Aeltie Gerrits afkomstig van Dokkum Opmerking : rustmeester.

De database van het gemeentearchief Leeuwarden vermeld ook enkele rustmeesters.

In de interessante genealogie van Nico van der Woude over Van Teijens wordt een Saecke Sierks genoemd die rustmeester was.

En in Wumkes' Stads- en Dorpskroniek van Friesland, 1767: Gedeput, Staten van Friesland laten verkoopen 2 deftige huizingen op de Breedzijde van de Nieuwstad omtrent de Duco Martenapijp, no.1 bewoond door ammunitiemeester Huber, no.2 door rustmeester S.Penterman. De familie Penterman is bekend als geweermakers in Leeuwarden en Utrecht en een tonnenboeier die te Dokkum getrouwd was met Elisabeth de Flines.

Als je googlet op rustmeester krijg je in eerste instantie enkele nietszeggende resultaten. Deze opmerking in de genealogie Tjoelker-Schuuring lijkt echter het antwoord te geven:  rustmeester (naar hoogduits "rustmeister", opziener over het krijgsgereedschap). Dus iemand die betrokken is bij de bewapening van de soldaten. Deze vondst in het archief van de Gedeputeerde Staten van Friesland bevestigt dat: Bestek voor de ammunitiemeester en de rustmeester van het Landschaps ammunitiehuis betreffende de reparatie en het gebruik van het Landschapshuis ('t olde Starkenburgshuis) bij de Duco Martenapijp als woning en als 's Lands ammunitiehuis. Het lijkt me dat het woord is afgeleid van 'uitrusting', dus de soldaten voorzien van hun uitrusting.

vrijdag 5 juli 2013

De schippersfamilie Veltkamp uit Dokkum

W. Wieden - Achterglasschildering. Zeegezicht met kof met Pruisische vlag, Fries Scheepvaartmuseum
In een vorig blogbericht constateerde ik al dat na 1795 de Sontvaart vanuit thuishaven Dokkum goeddeels verdwenen was. Vanwege de oorlogsdreiging werd er massaal omgevlagd, dus gevaren onder de vlag van neutrale steden en landen. Om dat eens nader te beschouwen heb ik de familie Veltkamp onder de loep genomen die vanaf halverwege de 18e eeuw op de Sont en de Baltische staten voer en met zeker 169 doorvaarten vermeld worden (zie overzicht hieronder). De familienaam, die al voor 1811 werd gevoerd, werd ook als Veltcamp gespeld.
Vanaf de eerst gevonden Sonttol-doorvaart in 1752 werd door de familie aanvankelijk vooral Dokkum als thuishaven aangegeven. Incidenteel wordt ook Workum (transcriptiefout?), Harlingen, Schiedam, Amsterdam of Emden genoemd.
Van 1780 t/m 1783 wordt er opeens vrij consequent Emden (Noord-Duitsland, Ostfriesland) als thuishaven genoemd, een duidelijk gevolg van de Vierde Engels-Nederlandse oorlog, waardoor de Friese schepen gekaapt en in beslag genomen dreigden te worden. Eigenlijk zelfs t/m medio 1787 want in de tussentijd wordt Dokkum slechts sporadisch genoemd.
Dan is tot medio 1796 toch vooral Dokkum weer de thuishaven, waarna Emden het weer overneemt tot zeker 1805, door de Napoleontische tijd die ons wederom vijand van Engeland maakte. Het toont mooi aan hoe een bron als de Sonttolregisters online gebruikt kan worden om de economische flexibiliteit van schippers in tijden van oorlog te onderzoeken.
Een mooie aanvulling biedt de database met historische kranten van de KB, vooral voor de scheepsnamen.
Jan Ennes Veltkamp is in 1759 kapitein van de 5 Gebroeders die in Amsterdam een partij port laat veilen.
Het schip van Enne Lubberts Veltkamp in 1783 heet De Goede Negotie, hoewel die in 1784 Op Hoop van Goede Negotie wordt genoemd.

id_doorvaart, dag maand, jaar,              Schipper

Thuishaven

422790 22 9 1752, Lubbert Annes Veltkamp, Dockum
424095 7 6 1752 , Lubbert Ennes Veltkamp, Workum
440764 29 6 1752 , Lubbert Ennes Veltkamp, Harlingen
447861 25 3 1752 , Lubert Eickes Veltkamp, Dokum
450117 22 4 1752 , Lubert Ennes Veltkamp, Dockum
460460 1 3 1753 , Lubbert Ennes Veltkamp, Dockum
463460 21 5 1753 , Lubbert Ennes Veltkamp, Schiedam
433919 23 4 1753 , Lubbert Ennes Veltkamp, Embden
419780 9 10 1757 , Lubert Annes Veltcamp, Docum
387384 1 5 1759 , Jan Ennes Veltkamp, Dockum
400527 4 6 1759 , Jan Ennes Veltkamp, Dockum
410675 3 9 1759 , Lubert Ennes Veltcamp, Dockum
419867 2 11 1759 , Lubbert Ennes Veltcamp, Dockum
510495 15 11 1760 , Jan
Veltkamp, Dockum
531300 9 10 1760 , Lubbert Annes Veltkamp, Dockum
539982 29 6 1760 , Lubbes Ennes Veltkamp, Vriesland
498850 4 9 1760 , Jan Ennes Veltcamp, Dockum
451400 5 8 1761 , Lubbert Ennes Veltkamp, Dockum
464751 9 9 1761 , Jan Annes Veltkamp, Dockum
477217 26 9 1761 , Lubert Ennes Veltcamp, Dockum
377625 7 8 1762 , Jan Ennes Veltkamp, Amsterdam
380900 9 5 1762 , Jan Ennes Veltkamp, Dockum
389411 24 4 1762 , Jaucke Ennes Veltcamp, Dockum
392459 24 5 1762, Jaucke Ennes Veltcamp, Dockum
388984 6 7 1763, Jaucke Emes Veltkamp, Dockum
397109 24 6 1763 , Jan Ennes Veltkamp, Dockum
397173 6 6 1763 , Jaucke Onnes Veltkamp, Dockum
397287 6 6 1763 , Lubbert Onnes Veltkamp, Dockum
366570 29 10 1763 , Jaucke E Veltcamp, Dockum
368042 5 8 1764 , Jan Ennes Veltkamp, Dockum
394600 26 6 1764, Joucke Onnes Veltkamp, Dockum
399384 15 7 1764 , Lubbert Ennes Veltkamp, Dockum
408692 2 10 1764, Jan Ennes Veltkamp, Dockum
378310 4 4 1764, Jan Ennes Veltcamp, Dockum
382520 7 5 1764 , Joucke Ennes Veltcamp, Dockum
352244 8 7 1765 , Jaucke Ennes Veltkamp, Dockum
409197 12 8 1765 , Jaucke Ennes Veltkamp, Dockum
379665 3 10 1766 , Jaucke Ennes Veltkamp, Dockum
256152 11 9 1767 Jaucke Ennes Veltkamp,  Dockum
276626 24 11 1767 , Jancke Ennes Veltkamp, Vriesland
445158 28 4 1767 , Joucke Ennes Veltcamp, Dockum
291315 8 5 1768 , Joucke Ennes Veltkamp, Dockum
305883 18 6 1768 , Joucke Ennes Veltkamp, Dockum
283045 7 7 1768 , Jaucke Ennes Veltkamp, Dockum
249384 15 5 1774 , Jacob Lubbert Veltkamp, Dockum
292242 2 10 1774 , Lubbert
Veltkamp, Dockum
227486 1 6 1775 , Jacob Lubberts Veltkamp, Dockum
249447 5 6 1776 , Jacob Lubbert Veltkamp, Dockum
264967 14 7 1776 , Lubberts
Veltkamp, Dockum
209056 29 3 1778 , Jacob Lubberts Veltkamp, Dockum
213014 8 6 1778 , Jacob Lubberts Veltkamp, Dockum
218875 29 8 1778 , Jacob Lub. Veltkamp, Dockum
226315 7 8 1778 , Jacob Lubberts Veltkamp, Dockum
177761 30 8 1779 , Enne Lubberts Veltkamp, Dockum
181530 29 9 1779 , Enne Lubberts Veltkamp, Dockum
195849 14 6 1779 , Enne Lubberts Veltkamp, Dockum
200774 20 4 1779 , Jacob
Veltkamp, Dockum
207415 6 7 1779 , Enne
Veltkamp, Dockum
154178 27 4 1780 , Enne Lubberts Veltkamp, Dockum
155901 28 10 1780 , Jacob Lubbert Veltkamp Dockum
165461 23 9 1780 , Jacob Lubberts Veltkamp Dockum
168295 23 7 1780 , Jan Solken Veltkamp Embden
173502 23 9 1780 , JanSoeke
Veltkamp Embden
233804 12 6 1780 , Jan Soeken Veltkamp Embden
165471 18 5 1780 , Enne Lubberts Veltcamp Dockum
144040 14 5 1781 , Jan Sioken Veltkamp Embden
152074 26 6 1781 , Jan Sioken Veltkamp Embden
157573 2 9 1781 , Jan Sioken Veltkamp Embden
160249 3 11 1781 , Jan Siocken Veltkamp Embden
153649 26 8 1782 , Jan Lubberts Veltkamp Embden
158155 28 4 1782 , Jacob Lubberts Veltkamp Embden
164683 6 5 1782 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
187595 10 10 1782 , Jacob
Veltkamp Embden
190988 14 10 1782 , Enne Luberts Veltkamp Embden
120884 10 6 1782 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
146978 26 6 1782 , Jacob Lubbert Veltkamp Embden
79716 9 11 1783 , Enne Luppes Veltkamp Embden
94361 22 6 1783 , Jacob Lubberts Veltkamp Embden
99660 17 4 1783 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
101061 23 5 1783 , Luppe
Veltkamp Embden
125406 10 7 1783 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
150083 6 10 1783 , Enne Luberts Veltkamp Embden
153339 15 10 1783 , Jan Jancken Veltkamp Embden
156287 18 8 1783 ,EnneLup.
Veltkamp Embden
158710 22 8 1783 , Jacob Lubberts Veltkamp Embden
196221 1 9 1783 , Jan Soenen Veltkamp Embden
111154 16 5 1784 , Jacob Lubberts Veltkamp Amsterdam
113894 27 8 1784 , Jan Soecken Veltkamp Embden
115330 14 8 1784 , Enne Lubbert Veltkamp Dockum
115356 14 8 1784 , Jacob Lubberts Veltkamp Dockum
121895 16 10 1784 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
121947 16 10 1784 , Johan Joeken Veltkamp Embden
128637 13 7 1784 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
138444 2 8 1784 , Jan Solken Veltkamp Embden
157313 24 4 1784 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
157363 24 4 1784 , Jacob Lubberts Veltkamp Embden
170471 29 5 1784 , Luppe
Veltkamp Embden
126059 11 7 1784 , Jacob Lubberts Veltcamp Dockum
94020 4 7 1785 , Enne Lubbert Veltkamp Embden
94448 13 9 1785 , Jan Soeken Veltkamp Embden
116971 11 6 1785 , Jacob Lubbes Veltkamp Embden
122464 15 8 1785 , Jacob Lubbert Veltkamp Embden
127856 10 11 1785 , Jacob Lubberts Veltkamp Dockum
131092 28 9 1785 , Jacob Lubbers Veltkamp Embden
138118 10 10 1785 , Jan Solcken Veltkamp Embden
90939 15 5 1786 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
91673 24 8 1786 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
103992 19 6 1786 , Enne Lubbert Veltkamp Dockum
108449 31 5 1786 , Jan Soyken Veltkamp Embden
147692 22 6 1786 , Jan Seycken Veltkamp Embden
17182 31 3 1787 , Jan J.
Veltkamp Emden
105312 4 9 1787 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
114746 8 5 1787 , Jan
Veltkamp Vriesland
67456 12 9 1788 , Enne Lubb. Veltkamp Dokum
67577 2 7 1788 , Enne Lubberts Veltkamp Dokum
109283 10 11 1788 , Jacob L.
Veltcamp Amsterdam
30943 29 8 1789 , Enne L.
Veltkamp Dockum
34032 21 4 1789 , Enne Lubb. Veltkamp Dokum
35131 6 5 1789 , Jacob Lubberts Veltkamp Dockum
46818 7 10 1789 , EnneLub.
Veltkamp Dockum
49485 24 5 1789 , Enne Lubb. Veltkamp Dockum
26219 2 10 1790 , Jacob Lubberts Veltkamp Dockum
61649 1 7 1790 , Jacob Lubbert Veltkamp Dockum
12848 31 5 1790 , Enne Lubbert Veltcamp Dokkum
15507 23 8 1790 , Jacob Lubberts Veltcamp Dockum
32913 13 4 1790 , Enne Lubbert Veltcamp Dockum
34028 22 4 1790 , Jacob Lubbert Veltcamp Dockum
407865 2 9 1791 , Jacob L.
Veltkamp Dockum
390980 11 6 1791 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
376024 15 10 1791 , Jacob Lubberts Veltkamp Dockum
371225 17 7 1791 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
369873 24 4 1791 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
318876 4 6 1792 , Jacob Lubberts Veltkamp Dockum
324347 14 7 1792 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
332818 8 4 1792, Enne Lubberts Veltkamp Dockum
345468 4 9 1792 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
347682 26 4 1792 , Jacob Lubbert Veltkamp Dorth
355297 15 5 1792 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
348726 12 8 1793 , Enne L.
Veltkamp Dockum
355211 10 6 1793 , Jacob Lubbers Veltkamp Dockum
365329 30 9 1793 , Enne Luberts Veltkamp Dockum
365267 11 6 1794 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
365310 11 6 1794 , Jacob Lubberts Veltkamp Dockum
387724 16 4 1794 , Jacob Lubberts Veltkamp Dockum
388098 18 4 1794 , Enne Lubberts Veltkamp Dockum
355120 30 6 1796 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
356488 18 9 1796 , Enne L.
Veltkamp Embden
363579 30 10 1796 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
387911 15 5 1796 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
307562 28 9 1797 , Enne Lubb. Veltkamp Embden
323273 8 8 1797 , EnneLub.
Veltkamp Embden
371043 17 9 1798 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
374818 24 7 1798 , Enne Lubberts Veltkamp Embden
804594 23 5 1800 , Enne L.
Veltkamp Embden
811616 29 7 1800 , Enne L.
Veltkamp Embden
968430 23 9 1801 , Enne L.
Veltkamp Embden
972031 27 7 1801 , Enne L.
Veltkamp Embden
1015255 27 6 1803 , Onne L.
Veltkamp Embden
1022997 7 11 1803 , Enne L.
Veltkamp Embden
1032732 9 4 1803 , Jacob L.
Veltkamp Dockum
1036844 6 8 1803 , Enne L.
Veltkamp Embden
1064495 24 9 1803 , Enne L.
Veltkamp Embden
997778 6 5 1804 , Enne L.
Veltkamp Embden
992934 29 9 1804 , Enne L.
Veltkamp Embden
998749 6 8 1804 , Jacob L.
Veltkamp Embden
1000964 20 6 1804 , Enne L.
Veltkamp Embden
1002930 20 8 1804 , Enne L.
Veltkamp Embden
1013509 9 10 1804 , Nicolau B. Veltkamp Embden
1006205 24 9 1805 , Enne L.
Veltkamp Embden

woensdag 3 juli 2013

Paleografie met VOC-opvarende Aucke Gerbrants in 1668

Via Jan de Vries uit Koudum kreeg ik een scan van een testament uit het Stadsarchief Amsterdam waarin de Dokkumer VOC-matroos Aucke Gerbrants werd genoemd. Hij tekende in 1668 dit document toen hij zich opmaakte voor een reis naar Oost-Indie met VOC-schip Utrecht (Utregt) van de Kamer Amsterdam.
Nu kan ik de essentie wel lezen, maar het leek me een leuk idee de lezers van dit blog eens uit te dagen het zelf eens te proberen. Via de reactie-link onderaan dit bericht kunt u uw (gedeeltelijke) transcriptie sturen. Via email mag ook.
Aanvullende informatie over deze matroos is natuurlijk ook altijd welkom. Overigens zit in de online database met VOC-opvarenden alleen een reis uit 1668 van de Zuidpolsbroek, dus daarin zul je onze Aucke niet vinden. Wel gaat er in 1682 nog een Lieve Gerbrandts uit Doccum naar Batavia.