woensdag 2 april 2008

Genetische genealogie extra interessant door lage dollar

De laatste tijd komt er steeds meer aandacht voor de zogenaamde Genetische Genealogie. Door het afnemen van wangslijm en het vervolgens opsturen naar een daarvoor uitgerust laboratorium kan een DNA-profiel worden bepaald. Elk mens heeft in zijn DNA 23 paar chromosomen,waarvan 1 paar het geslacht bepaalt. Bij mannen bestaat dit paar uit een X en een Y-chromosoom, terwijl bij vrouwen sprake is van 2 X-chromosomen.

Voor mannen is met name de samenstelling van het Y-chromosoom interessant omdat deze van vader op zoon min of meer ongewijzigd overgaat.

Voor vrouwen is met name het mitochondriaal DNA relevant, omdat deze van moeder op dochter kopieert. In de loop der eeuwen zijn er mutaties opgetreden, zogenaamde markers, die door onderzoek geplaatst kunnen worden in tijd en regio.

Een Britse professor, Brian Sykes, schreef een interessant boek over het gebruik van mitochondriaal DNA in de genealogie onder de titel 'De zeven dochters van Eva'.

Zelf heb ik een aantal jaren geleden meegedaan aan het Genographic Project van National Geographic. Ik kreeg een kit toegestuurd met 2 steriele staafjes, waarmee ik wangslijm kon afnemen en deze vervolgens in een buisje per envelop kon terugsturen. Na het onderzoek bleek ik tot de grote groep van Europeanen te behoren met haplogroep R1b. Er waren 12 markers onderzocht.

Tegenwoordig zijn er al veel meer organisaties die een dergelijke test aanbieden, maar met name de Amerikanen zijn technisch het meest geavanceerd. Bij Genebase worden nu 2 soorten testen aangeboden voor het Y-chromosoom. Een voor 20 markers en een voor 44 markers. Deze meest uitgebreide test kost momenteel 199 dollar + 25 dollar verzendkosten, tegen de huidige koers ongeveer 143 euro. Een andere grote en bekende aanbieder in de Verenigde Staten is FamilyTreeDNA. Deze organisatie is goed georganiseerd en heeft bewezen een goede service en kwaliteit te leveren. Door een goede standaardisering zijn de resultaten vaak prima te vergelijken en uit te wisselen met stamboomvorsers die bij een ander instituut onderzoek lieten doen. En omdat de dollar nu veel lager staat dan pakweg 2 tot 3 jaar geleden heb je in feite een uitgebreider onderzoek voor een lagere prijs.

In het blad Genealogie, maart 2008, van het CBG, staat een artikel over de families Boswijk en Siepel, getiteld 'Y-DNA en de stamboom'. Toevallig heeft de auteur, Wibo Boswijk, in zijn kwartierstaat mijn stamvader Jochum Geerts, de vader van Geert Jochums, van wie ik in rechte lijn afstam, en zijn broer Jan Jochums, van wie Wibo afstamt via een vrouwelijke afstammeling. Het nageslacht van Geert Jochums, een voerman met dezelfde naam, nam de naam Zijlstra aan, die van Jan Jochums (in de persoon van wagenmaker Jan Lolkes) de familienaam Van der Meij (overigens toen beide wonende te Niawier).
Hij meldde mij per e-mail o.a. het volgende: "DNA en genealogie worden pas interessant als veel meer mensen in het heitelan dit laten doen en op minimaal 37 markers. Als je nu op internet kijkt met 25 -30 markers zijn wij, Noord-Nederlanders, het meest verwant met Schotten en Engelsen. Dit omdat van hen veel meer gegevens al op internet te vinden zijn.
Verder is DNA genealogie erg nuttig bij het oplossen van vraagtekens in de stamboom. Zeker in Noord-Nederland met weinig achternamen voor 1811 worden de DTB gegevens vaak als enige bron gebruikt en dat kan wel eens een foutenbron blijken.
In ons Boswijk-Siepelproject hebben we zo kunnen aantonen dat de stamboom klopte, maar ook dat een tak Siepel zich wel erg gemakkelijk aan de boom had geplakt. Zij paste niet in het DNA-profiel en na nader onderzoek bleek dat zij niet van een jongetje Siepel afstamden, maar van zijn zus."

Vanuit de gegevens uit het Genographic Project had een mij bevriende uitgever, Leo Barjesteh Van Waalwijk van Doorn (die ook het boek 'De nakomelingen van Douwe Egberts' uitgeeft) het idee om op uitgebreidere schaal in Nederland een test te gaan doen. Begin dit jaar heeft dit uiteindelijk geleid tot een drukbezochte bijeenkomst in de Leidse Universiteit, onder de naam 'Project Genetische Genealogie' en ondersteund door het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde en de NGV. Dit onderzoek zal echter slechts 16 markers bepalen, maar heeft als voordeel dat in het project vergelijkingen gemaakt kunnen worden met het DNA van de Graven van Holland, de oer-Vlaardinger en andere Nederlandse opgravingen.

Al eerder werd DNA-onderzoek gedaan naar de oer-Vlaardinger, waarvan een nazaat nog als tandarts in de regio bleek te wonen. Bekijk ook de uitzending waarin hij geinterviewd wordt in het bijzijn van de aangeklede schedels van zijn verre voorouder(s).

Resumerend kan ik stellen dat een DNA-onderzoek beter (gedetailleerder) wordt naarmate er meer markers bepaald worden, maar let ook op de reputatie van de diverse aanbieders (snelheid, service, duidelijkheid etc.). De test van Genebase scoort weliswaar heel goed op kwantiteit, met name de variant met 44 markers, maar Wibo Boswijk meldde mij dat zijn ervaringen met hen niet zo positief waren (rommelig, laat en niet erg servicegericht met reacties). FTDNA scoort hier volgens hem veel beter op. De lage dollarkoers maakt het laten doen van een test bij een Amerikaanse aanbieder in ieder geval relatief goedkoop. Voor een overzicht van websites zie de site van Historical Genetics.
Probeer het eens uit en laat ons de ervaringen weten!

2 opmerkingen:

Anoniem zei

Ik heb intussen een test besteld bij 23andme.com en eergisteren mijn resultaten ontvangen.

Eén van de resultaten is dat mijn Y-haplogroep R1b1c10 is.

Ik schrijf er binnenkort wel iets over op mijn blog.

Anoniem zei

Ik heb een paar jaar geleden de 37 marker + mtDNA test laten doen door Family Tree DNA (ftDNA). Goede service en niet te duur. Heelaas zijn er (nog) niet zoveel Nederlanders, Friezen, etc in hun bestand.

Het is wel mogelijk om een project bij ftDNA te starten op achternaam of regio (bijv. Friesland) zie:
http://www.familytreedna.com/surname.aspx?

Ik dacht dat deelname aan zo'n project het DNA testen goedkoper is dan het zelfstandig te laten doen. Maar dat weet ik niet zeker. Misschien de moeite waard om via de vereniging zoiets te organiseren....